Adnan Menderes, Türkiye‘nin eski başbakanlarından biriydi ve 27 Mayıs 1960’ta gerçekleşen askeri darbeden sonra idam edildi. Darbeden sonra yargılanması ve idamı, dönemin siyasi atmosferi, ordunun müdahalesi ve çeşitli siyasi faktörlerle ilgilidir. Bu süreç, Türkiye‘nin siyasi tarihinde önemli bir dönüm noktası olmuştur. İşte Adnan Menderes neden ve ne zaman asıldı ile ilgili bilinmesi gerekenler…
ADNAN MENDERES NEDEN ASILDI?
Adnan Menderes, Türkiye Cumhuriyeti’nin 9. Başbakanı olarak görev yapmış bir siyasetçiydi. Ancak kariyeri, 27 Mayıs 1960 tarihinde gerçekleşen askeri darbe sonucunda sona erdi. İşte olayın detayları:
27 Mayıs 1960 İhtilali : Bu darbe, düşük rütbeli subaylardan oluşan bir grubun planlamasıyla gerçekleşti. Darbe sonucunda üst komuta kademesi etkisiz hale getirildi ve Cumhurbaşkanı Celal Bayar ile Demokrat Parti (DP) lideri Başbakan Adnan Menderes başta olmak üzere devlet ve hükümet yetkilileri tutuklandı.
Darbenin Gerekçesi : Milli Birlik Komitesi (MBK) tarafından yapılan açıklamada, “Demokrat Parti”nin ülkeyi gitgide bir baskı rejimine ve kardeş kavgasına götürdüğü” ileri sürülerek darbenin gerekçesi bu şekilde açıklandı.
Yargılamalar ve İdam Kararları: Yassıada’da yapılan yargılamalarda 15 yargıç ve 9 savcı görev aldı. Yüksek Adalet Divanı, 15 sanığın idam cezasına çarptırılmasına hükmetti. Eski Cumhurbaşkanı Celal Bayar, eski Başbakan Adnan Menderes, eski Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu ve eski Maliye Bakanı Hasan Polatkan’ın idam kararları oy birliğiyle alındı. Bayar’ın idam kararı yaş haddi nedeniyle müebbet hapse çevrildi.
Adnan Menderes’in Yaşamı: Adnan Menderes, 14 Mayıs 1950’deki seçimlerde DP’nin büyük zaferini kazandı. DP’nin ilk yıllarında önemli icraatları arasında Türkçe okunan ezanın tekrar Arapça okunmasına dair kanunun Meclis’e sunulup kabul edilmesi yer alıyordu. Ancak zamanla sivil ve askeri kanadın muhalefetiyle karşılaştı.
6-7 Eylül Olayları: 6-7 Eylül 1955’te, Selanik’te Atatürk’ün doğduğu evin yanındaki Türk konsolosluğunun bahçesine atılan bombaların patlamasıyla başlayan olaylarda, azınlıkların yaşadığı semtlerde yangınlar çıkarıldı ve kiliselere saldırılar düzenlendi. Bu olaylarla ilgili Yassıada’da dava açılmasında Fuat Köprülü’nün rolü büyüktü. Köprülü, 27 Mayıs 1960 darbesinden sadece 8 gün sonra bir gazeteye verdiği röportajda, 6-7 Eylül Olaylarıyla ilgili dönemin Başbakan Yardımcısı Fatin Rüştü Zorlu ve Başbakan Adnan Menderes’i suçlayarak “Bu müessif hadisenin baş tertipçisi ve müsebbibi bizzat Menderes’ti” ifadelerini kullanmıştı.
Adnan Menderes, Türkiye‘nin siyasi tarihinde önemli bir figürdü ve idamı hala tartışmalı bir konudur. 17 Eylül 1961 tarihinde, İmralı Cezaevi’nde asılarak idam edildi. O, Türk Cumhuriyeti’nin dört siyasi liderinden biridir (diğerleri Kemal Atatürk, Süleyman Demirel ve Turgut Özal) ve onuruna anıt mezar inşa edilen son Türk siyasi lideridir. 1990 yılında, idamının 29. yıldönümünde Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından affedilmiş ve mezarı İstanbul’da onun adını taşıyan bir anıt mezara taşınmıştır.
